afty – uciążliwa dolegliwość

Afty to uciążliwa dolegliwość. Występują pod postacią zmian zapalnych na błonie śluzowej jamy ustnej, warg, języka. Mają charakter płytkich owrzodzeń pokrytych białym nalotem. U podstawy afty występuje rumień o charakterze zapalnym. Są bolesne, wrażliwe na niektóre pokarmy, niekiedy trudno się goją, mogą pojawiać się kilka razy do roku. Przyczyna ich powstawania pozostaje niewyjaśniona.

Afty mogą pojawiać się na błonach śluzowych sporadycznie, choć niekiedy mają tendencję do nawrotów. Jeśli pojawiają się częściej niż raz w roku choroba określana jest jako nawracające aftowe zapalenie jamy ustnej (recurrent aphthous stomatitis, RAS). Nadżerki na błonach śluzowych mają różne nasilenie: od pojedynczych ranek do zajęcia praktycznie całej jamy ustnej, gardła i przełyku, co utrudnia chorym jedzenie i wymaga leczenia szpitalnego.

Afty pojawiają się tylko u niektórych osób, a przyczyna ich pojawiania się nie jest znana. Znacznie częściej występują o osób zamieszkujących Turcję, basen Morza Śródziemnego oraz tereny Bliskiego i Dalekiego Wschodu. Osoby pochodzące stamtąd, ale mieszkające w innych regionach chorują rzadziej. Może to wskazywać na czynniki środowiskowe lub wirusowe, grzybicze, a nawet bakteryjne bakteryjne. Choroba znacznie rzadziej dotyka osoby rasy białej (kaukaskiej).

Wiadomo, że określone czynniki sprzyjają pojawieniu się aft. Należą do nich:

• • niektóre substancje chemiczne (np. konserwanty),
• • urazy mechaniczne powstałe np. podczas szczotkowania zębów, wizyty u stomatologa, przypadkowe powstałe podczas jedzenia niektórych potraw (orzeszki, chipsy lub poprzez zwyczajne przygryzienie języka),
• • niedobory witamin i minerałów, w tym szczególnie witaminy B12, kwasu foliowego, żelaza,
• • spadek odporności występujący podczas chorób zapalnych lub po nich, w czasie miesiączki, towarzyszący chorobom nowotworowym, zakażeniom wirusowym (w tym HIV),
• • predyspozycje genetyczne, gdyż choroba może występować rodzinnie, a ostatnie badania wskazują na powiązanie z wadliwym funkcjonowaniem określonych genów.

Afty zwykle ustępują samoistnie. Niekiedy jednak chorym zaleca się stosowanie zewnętrznie środków antyseptycznych, znieczulających i przyspieszających gojenie. Poleca się również unikanie potraw drażniących i uzupełnienie braków witaminowych.

Występowanie aft jest charakterystyczne dla zespołu chorobowego zwanego chorobą Behçeta, która ma wiele wspólnego z nawracającym aftowym zapaleniem jamy ustnej, ale znacznie cięższy przebieg. W chorobie Behceta owrzodzenia  występują nie tylko w jamie ustnej, ale na całym ciele, a ponadto towarzyszą im zmiany w narządach wewnętrznych (dotyczą serca, oczu, stawów, układu pokarmowego, układu nerwowego i żył). Leczenie choroby Behceta jest trudne i długotrwałe.